Inwentarz Dobrostanu Sensorycznego Dzieci i Młodzieży w spektrum autyzmu został opracowany na podstawie Teorii Ścieżek Rozwojowych Joanny Ławickiej i umożliwia szczegółową analizę dobrostanu sensorycznego dzieci i młodzieży rozwijających się w spektrum autyzmu.
Rozwój sensoryczny odgrywa kluczową rolę w ogólnym funkcjonowaniu dziecka, wpływając na jego zdolność do eksplorowania świata, regulacji emocjonalnej oraz nawiązywania relacji z otoczeniem. Wszyscy ludzie odbierają bodźce sensoryczne w sposób indywidualny, ale u dzieci rozwijających się w spektrum autyzmu lub z innymi wyzwaniami neurorozwojowymi te różnice mogą być bardziej wyraziste i istotnie wpływać na ich codzienne życie.
Specyfika rozwoju sensorycznego zmienia się dynamicznie w różnych etapach życia. W pierwszych dwóch latach życia dziecko cechuje wyjątkowa wrażliwość na bodźce sensoryczne, która pozwala na budowanie podstawowych mechanizmów adaptacyjnych. Do około piątego roku życia układ sensoryczny jest bardzo dynamiczny, co umożliwia dziecku intensywne uczenie się i poznawanie środowiska. W kolejnych latach rozwój stabilizuje się, by w okresie dojrzewania ponownie stać się bardziej wrażliwym i podatnym na zmiany.
Zrozumienie tych faz rozwoju jest kluczowe dla oceny dobrostanu sensorycznego dziecka.
Dyskomfort sensoryczny, wynikający z trudności w przetwarzaniu bodźców, może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie dziecka, w tym na jego emocje, zachowania, zdolność do nauki i nawiązywania relacji. Często objawia się w postaci unikania pewnych aktywności, wycofania, nadmiernej drażliwości lub trudności z koncentracją. Dlatego niezwykle istotna jest możliwość oceny uogólnionego dyskomfortu sensorycznego.
Inwentarz Dobrostanu Sensorycznego jest prostym, ale wszechstronnym narzędziem stworzonym z myślą o rodzicach, opiekunach i specjalistach pracujących z dziećmi. Pozwala ocenić wpływ przetwarzania bodźców sensorycznych na codzienne życie dziecka, wskazując obszary wymagające wsparcia. Dzięki temu możliwe jest lepsze zrozumienie specyficznych potrzeb dziecka oraz wprowadzenie strategii wspierających jego dobrostan.
Inwentarz uwzględnia różnorodność doświadczeń sensorycznych, dostosowując się do indywidualnych profili dzieci i młodzieży. Jego zastosowanie ma na celu nie tylko identyfikację trudności doświadczanych przez dziecko, ale przede wszystkim stworzenie wytycznych do poprawy jakości życia dziecka w jego codziennym środowisku.
Inwentarz składa się z trzynastu skal sensorycznych. Każda z nich zawiera 5 pytań, na które należy odpowiedzieć po okresie obserwacji dziecka, uwzględniając także dane z wywiadu od rodziców. Jeżeli widzimy, że dziecko inaczej funkcjonuje w różnych środowiskach, należy przyjąć do oceny to z nich, w którym dziecko prezentuje więcej zachowań budzących niepokój otoczenia. W opinii z badania warto odnotować jakościowo wszystkie różnice funkcjonalne obserwowane w zróżnicowanych środowiskach.
