Edyta Stein – filozof i święta – wpisuje się w dzieje myśli ludzkiej ze swą niezwykłą propozycją badawczą i życiową. Jej refleksja budziła i nadal budzi zaciekawienie, ale też wiele kontrowersji. Próba poznawczego zmierzenia się z tą refleksją i przesłaniem w niej zawartym przyciągała i przyciąga wielu badaczy, a także „zwykłych śmiertelników” poszukujących życiowych busoli. Stąd zamysł tej książki – aby konfrontować spuściznę Edyty Stein z rozmaitymi wizjami człowieka i świata oraz tendencjami filozoficznymi i światopoglądowymi, zarówno historycznymi, jak i współczesnymi. Metoda paraleli, rozwijana kontekstowo, może przybliżyć fenomen Edyty Stein biograficznie i filozoficznie – osadzić jej życie i myśl zarówno na tle panoramy burzliwych czasów, w których przyszło jej działać, jak i naszych, nie mniej burzliwych i katastroficznych, w których jej spuścizna zostaje zaktualizowana z uwagi na różne zapotrzebowania: indywidualne, społeczne i cywilizacyjne.
(fragment Wstępu)
„Najnowsza książka Anny Grzegorczyk poświęcona myśli filozoficznej Edyty Stein posiada znaczenie szczególne z uwagi na fakt, że myśl ta jest wprawdzie coraz lepiej znana, ale nadal jest dalece nie w pełni rozumiana. Nie zrozumie się filozofii Edyty Stein, ujmując ją jedynie jako jeden z etapów na drodze rozwoju fenomenologii Husserla i Heideggera. Aby właściwie pojąć jej istotę i znaczenie, należy wczuć się w ujawniający się w tekstach filozoficznych świat przeżyć duchowych twórczyni filozofii wczucia. Konieczne jest nie tylko intelektualne, ale także wolitywne podejście do jej fenomenologicznej drogi filozoficznej, która stopniowo coraz bardziej staje się tożsama z jej drogą życiową, z procesem przeżywania siebie i drugiego człowieka jako zmierzaniem szlakiem mądrości prowadzącym do Boga. Każdy, kto chce nie tylko zrozumieć rozwój myśli filozoficznej Edyty Stein, ale także wczuć się w jej przeżywanie świata jako świadome podążanie drogą „ku światłości”, znajdzie w książce Anny Grzegorczyk nieocenioną pomoc”.
prof. dr hab. Jerzy Kopania
Data wydania: 2025
Format: epub, PDF
Liczba stron: 408
ISBN: 9788368182873
Tagi: święci Kościoła katolickiego; karmelitanki; niemieccy filozofowie; filozofowie współcześni; męczennicy chrześcijańscy; fenomenologia; antropologia; personalizm; feminizm; cywilizacja miłości; dialog międzykulturowy; mistyka chrześcijańska; filozofia cierpienia; filozofia życia
Spis treści
Wstęp 3
Część pierwsza: Paralele
I. Dwie twarze – jedno oblicze mądrości. Święta Teresa od Jezusa (Teresa z Ávili) i święta Teresa Benedykta od Krzyża (Edyta Stein) 11
Oblicza mądrości 11
Mądrość jako doświadczenie 14
Prawda jako mądrość 20
Wykształcenie a mądrość 26
Moc mądrości 30
Konkluzje 31
II. Kobieta Światła i Kobieta Buntu. Edyta Stein i Simone de Beauvoir jako dwa portrety feminizmu 34
Autobiograficzne paralele 34
Poznanie miłością vs poznanie rozumem 34
Kobieta vs mężczyzna 37
Mistyka vs erotyka 42
Kobieta Światła i Kobieta Buntu 45
Geniusz kobiecy vs feminizm 46
III. Edyta Stein, Simone Weil i Hannah Arendt wobec zła 48
Odpowiedzialność myślenia 48
Banalność zła. Hannah Arendt (1905–1975) 49
Zło jako wykorzenienie. Simone Weil (1909–1943) 52
Zło jako sprzeciw wobec woli Bożej. Edyta Stein (1891–1942) 54
„Mroczne czasy”, „doba ciemności”, „zaćmienie Boga” 57
IV. Cierpienie duszy według Fiodora Dostojewskiego i Edyty Stein 59
Cierpienie i dusza 63
Poraniona dusza według Dostojewskiego 69
„Utwierdzona dusza” według Stein 73
Człowiek nawrócony 75
Konkluzje 76
V. Poznaj samego siebie. Wokół refleksji metafizycznych Edyty Stein i Fryderyka Wilhelma Nietzschego 82
Pojmowanie 83
Stein jako architektka wnętrza człowieka 88
Nietzsche i jego sobowtór 90
To, co ludzkie, i to, co Boskie 95
Nietzsche i antywartości 97
Konkluzje 99
VI. Fides i ratio u Edmunda Husserla według Edyty Stein 103
Pewność ratio 103
Zasada rzeczywistości a fenomenologia i tomizm 105
Granice ratio według Stein 112
Husserl a redukcja henologiczna 114
Husserl a realizm metafizyczny 118
VII. Poznanie i wiara. Edyta Stein i Martin Heidegger 122
Fenomenologia jako droga 123
Twierdza duchowa jako philosophia perennis 125
Pytanie o ostateczną podstawę rzeczywistości 127
Wczucie jako kategoria philosophia perennis 137
Konkluzje 140
VIII. Świat płonie. Motywy apokaliptyczne w refleksji Edyty Stein i René Girarda 141
Wizja filozoficzna 141
Antropologia Krzyża Edyty Stein 145
Antropologia Krzyża René Girarda 151
Współczesne odniesienia refleksji Stein i Girarda. Europa katedr i Krzyża 153
Płonąca katedra NotreDame 155
„Płonący Krzyż” Joachima Badeniego 156
Wizja apokaliptyczna 158
Konkluzje 159
IX. Pojednanie światów. Edyta Stein – Jan Paweł II – Roman Ingarden 161
Wieża Babel jako symbol pojednania i zróżnicowania świata 161
Pojednanie i pojmowanie świata 163
Pojmowanie i posługa jednania 164
Pojednanie światów Edyty Stein, Jana Pawła II i Romana Ingardena 166
Pojmowanie według Edyty Stein 169
„Początek” i „koniec” – źródła sensu Jana Pawła II 170
Pojednanie i pojmowanie a wiedza Krzyża Jana Pawła II 174
Paralela daleka: Ingarden a Edyta Stein i Karol Wojtyła 176
Konkluzje 179
X. Lęk i sen – rzecz o Edycie Stein, Jadwidze KoczocikPrzedpelskiej i Wandzie Półtawskiej 180
Fenomen lęku 181
Lęk w ujęciu Kierkegaarda, Heideggera i Kępińskiego 182
Edyty Stein filozofia bezlękowa 184
Mechanizm lęku a praca snu 189
Sen i wczucie u Jadwigi KoczocikPrzedpelskiej 189
Sen i obozowe lęki Wandy Półtawskiej 193
Konkluzje 195
Część druga: Konteksty
XI. Splot paidei i metanoi w refleksji Edyty Stein 199
Cel kształcenia według Edyty Stein 199
Oświeceniowy splot metamorficzny 200
Splot metamorficzny w Fauście Goethego 202
Propozycja edukacyjna Stein: splot paidei i metanoi 208
Zarażenie według Stein 208
Dwie darowizny: Faustowska (z duszy i ciała) i piekielna (z siedmiu grzechów głównych) 210
Konkluzje 213
XII. Modlitwa jako rozmowa z Bogiem 215
Święty Jan od Krzyża 219
Edyta Stein 220
Simone Weil 223
Anna Wierzbicka 224
Andrzej Grzegorczyk 225
Clive Stamples Lewis 228
Konkluzje 230
XIII. „Nie mamy tu miasta trwałego”. Edyta Stein o bycie wiecznym 232
Philosophia perennis – filozofia wieczysta 234
Wieczność jako królestwo sensu 236
Wiedza Krzyża jako poznanie i łaska 242
Konkluzje 245
XIV. Radość istnienia według Edyty Stein 246
Fenomen radości 246
Radość posłuszeństwa 249
Radość doskonała 253
Radość paschalna 256
XV. Bezdomność duchowa 258
„Płynna tożsamość” jako bezdomność duchowa 258
Bezdomność jako utrata wiary 259
Bezdomność jako wykorzenienie z rodziny, tradycji, narodu, religii 260
Przezwyciężanie bezdomności 262
Twierdza duchowa – antidotum na bezdomność duchową 263
Milcząca cela 265
Miłość jako wyjście z bezdomności 269
Paradoks bezdomności 270
XVI. Edyta Stein w optyce interkulturowej 274
Fenomenologiczne kategorie interkulturowe 276
Wczucie jako rozumienie radości 283
Wczucie jako rozumienie cierpienia 288
Współodczuwanie: współradość i współcierpienie 290
XVII. Edyty Stein przesłanie dla Europy 296
Przesłanie I: Konieczność uruchomienia horyzontu mądrościowego 297
Przesłanie II: Uruchomienie perspektywy dialogu 300
Świadectwo 302
Przesłanie III: Budowanie cywilizacji miłości w oparciu o przebaczenie 304
XVIII. Praca serca jako źródło poznania 308
Duchowe serce 312
Myśli serca i myśli rozumu 315
Poruszenia serca a życie duchowe 316
Konkluzje 320
XIX. Personalizm Edyty Stein a współczesny posthumanizm 322
Personalizm trynitarny Edyty Stein 322
Obumieranie duszy 328
Antropocen 329
Posthumanizm jako „fałszywy humanizm” 330
Empatia i personalistyczne wczucie 334
Konkluzje 335
XX. Relacyjność płci w personalizmie Edyty Stein (współautorka rozdziału: Nelli Sołonko) 339
Współczesne nurty w humanistyce wobec problemu płci 339
Nurty filozoficznoświatopoglądowe współczesne refleksji
Edyty Stein 341
Wielka ontologia Edyty Stein 343
Personalistyczne konkluzje 344
Istotowość osoby ludzkiej: esencjalizm i binaryzm 347
Antropologia płci 347
Teologia płci 349
Dusza i płeć 351
XXI. Wizja kobiecości u Edyty Stein 356
Kobieta w perspektywie fenomenologicznej 356
Antropologia teologiczna kobiety 358
Duchowe serce (Gemüt) 360
Edyty Stein wizja kobiety we współczesnym kontekście 364
Konkluzje 369
XXII. Wielka i zbanalizowana Edyta Stein 371
List Postulacyjny. Prośba o ogłoszenie
XXIII. Edyty Stein – Świętej Teresy Benedykty od Krzyża – doktorem Kościoła 376
Bibliografia 379
Wykaz pierwodruków 396
Indeks osobowy 398
