O czym właściwie Sokrates rozmawia, nie łatwo jest powiedzieć po polsku, choć zazwyczaj się pisze, że jest tu mowa o przyjaźni. Jest o niej mowa, zapewne. Ale chodzi rozmawiającym nie tylko o to, żeby określić to, co my dziś nazywamy przyjaźnią, a więc stosunek osobisty wiążący z sobą dwóch ludzi. Chodzi im o wszelkie w ogóle lubienie czegokolwiek, o pociąg przyjazny i urok przyjazny, gdziekolwiek by się zjawiał. Przedmiotem rozmowy jest „to filon”. Ten przymiotnik i rzeczownik grecki w rodzaju nijakim – Platon kocha się w rozważaniu neutrów – oznacza dwie rzeczy różne: to, co jest miłe i pociąga, oraz to, co się do drugiego samo skłania, lgnie, ciągnie do niego i lubi. Więc znaczenie bierne i znaczenie czynne zarazem. Tego my po polsku nie oddamy żadną miarą, bo mamy zawsze inne słowo na oznaczenie biernego „filon”, a innym oznaczamy „filon” czynne. Jedno jest u nas miłe, a drugie przyjazne, jedno sympatyczne, a drugie sympatyzuje, jedno jest lubiane, swoje, ponętne, drugie lubi, potrzebuje, odnosi się przyjaźnie, a nie mamy przymiotnika, który by się mógł mienić zabarwieniem i biernym i czynnym od razu.

Tłumaczenie: Władysław Witwicki

Data wydania: 2021

Format: PDF

Liczba stron: 41

O autorze

Platon (429/7–347 przed Chrystusem). Pierwszy filozof grecki, którego wszystkie dzieła zachowały się do naszych czasów. Jeden z najbardziej wpływowych dyskutowanych myślicieli Europy, stanowiący dla każdego pokolenia źródło inspiracji, przedmiot fascynacji lub polemiki.

Na imię miał Arystokles; przydomek Platon („szeroki”) nadano mu z powodu charakterystycznej budowy ciała lub bogatego stylu. Pochodził z arystokratycznego rodu ateńskiego, wywodzącego się od Solona. Zdobył wszechstronne i staranne wykształcenie. W młodości pisał tragedie i słuchał nauk różnych filozofów, aż w dwudziestym roku życia znalazł mistrza w Sokratesie. Po skazaniu go na śmierć w 399 roku, rozgoryczony Platon opuścił Ateny. Podczas licznych podróży poznawał naukę pitagorejską i eleacką, tworząc udramatyzowane dialogi filozoficzne, w większości których rozmówcą jest Sokrates. Poruszał w nich zagadnienia logiczne, epistemologiczne, ontologiczne, estetyczne, etyczne i polityczne. Łącząc myśl z działaniem, założył w 387 roku szkołę filozoficzną, nazwaną Akademią. Odbył trzy podróże do Syrakuz, by urzeczywistnić swoją wizję sprawiedliwego państwa rządzonego przez mądrego króla. Ostatecznie próba zakończyła się niepowodzeniem, co przypłacił Ateńczyk więzieniem.

Swoimi badaniami i nauczaniem rozsławił jednak Akademię na cały ówczesny świat śródziemnomorski, skupiając w niej grono nie tylko młodych uczniów (m. in. Arystotelesa), ale też przyciągając wybitnych naukowców (zwłaszcza matematyków) i polityków o różnych orientacjach politycznych, szukających porady w sprawach reform, zakładania kolonii czy prawodawstwa. Platon nauczał w Akademii i pisał dialogi do końca swego życia. Akademia, w jej kolejnych różnych lokalizacjach i profilach filozoficznych, przetrwała do 529 roku po Chrystusie, zamknięta edyktem cesarza Justyniana, zakazującym nauczania w szkołach pogańskich.