A może, jeśli gwałciciel jest bogaty, to gwałt jest sprawiedliwy, a jeśli ubogi, to nie? Czy też wszystko jedno, czy ktoś państwo przekonał, czy go nie przekonał, czy jest bogaty czy ubogi; czy zgodnie z konstytucją czy wbrew konstytucji działa pożytecznie – tylko ten jeden wzgląd jest najprawdziwszy i decyduje o słuszności gospodarki państwowej, którą mądry i dobry człowiek stosuje do rządzenia poddanymi. Tak jak sternik zawsze pilnuje tego, co pożyteczne dla okrętu i dla tych, co na okręcie, nie nadając ustaw pisanych – umiejętność jest dla niego prawem i tak ocala tych, co z nim płyną – tak samo pod rządami ludzi, którzy tak rządzić potrafią, czy nie powstałby słuszny ustrój, gdyby dbali o to, żeby umiejętność miała siły więcej, niżby jej miały prawa? Cokolwiek by robili panujący rozumni, nie ma w tym grzechu, dopóki przestrzegają jednej ważnej zasady, żeby zawsze w stosunku do obywateli postępować najsprawiedliwiej – tak jak to rozum dyktuje i umiejętność, i przez to ich móc ocalać i poprawiać, o ile można.

Tłumaczenie: Władysław Witwicki

Data wydania: 2021

Format: PDF

Liczba stron: 74

O autorze

Platon (429/7–347 przed Chrystusem). Pierwszy filozof grecki, którego wszystkie dzieła zachowały się do naszych czasów. Jeden z najbardziej wpływowych dyskutowanych myślicieli Europy, stanowiący dla każdego pokolenia źródło inspiracji, przedmiot fascynacji lub polemiki.

Na imię miał Arystokles; przydomek Platon („szeroki”) nadano mu z powodu charakterystycznej budowy ciała lub bogatego stylu. Pochodził z arystokratycznego rodu ateńskiego, wywodzącego się od Solona. Zdobył wszechstronne i staranne wykształcenie. W młodości pisał tragedie i słuchał nauk różnych filozofów, aż w dwudziestym roku życia znalazł mistrza w Sokratesie. Po skazaniu go na śmierć w 399 roku, rozgoryczony Platon opuścił Ateny. Podczas licznych podróży poznawał naukę pitagorejską i eleacką, tworząc udramatyzowane dialogi filozoficzne, w większości których rozmówcą jest Sokrates. Poruszał w nich zagadnienia logiczne, epistemologiczne, ontologiczne, estetyczne, etyczne i polityczne. Łącząc myśl z działaniem, założył w 387 roku szkołę filozoficzną, nazwaną Akademią. Odbył trzy podróże do Syrakuz, by urzeczywistnić swoją wizję sprawiedliwego państwa rządzonego przez mądrego króla. Ostatecznie próba zakończyła się niepowodzeniem, co przypłacił Ateńczyk więzieniem.

Swoimi badaniami i nauczaniem rozsławił jednak Akademię na cały ówczesny świat śródziemnomorski, skupiając w niej grono nie tylko młodych uczniów (m. in. Arystotelesa), ale też przyciągając wybitnych naukowców (zwłaszcza matematyków) i polityków o różnych orientacjach politycznych, szukających porady w sprawach reform, zakładania kolonii czy prawodawstwa. Platon nauczał w Akademii i pisał dialogi do końca swego życia. Akademia, w jej kolejnych różnych lokalizacjach i profilach filozoficznych, przetrwała do 529 roku po Chrystusie, zamknięta edyktem cesarza Justyniana, zakazującym nauczania w szkołach pogańskich.